اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی چیست؟

روان گسیختگی یا اسکیزوفرنی یک اختلال روانی جدی است که در آن افراد به طور غریزی واقعیت را غیرعادی تفسیر می‌ کنند.

اسکیزوفرنی ممکن است منجر به توهم، هذیان و اختلالات فکری و رفتاری شدید شود که عملکرد روزانه را مختل کند و می‌ تواند برای فرد ناتوان کننده باشد.

اسکیزوفرنی یک اختلال مغزی است که بر روی فکر، احساس و ادراک فرد تاثیر می‌ گذارد.

علائم اصلی اسکیزوفرنی، نشانه‌ های جنون مانند توهم شنوایی و هذیان (باورهای نادرست و دروغین) است.

برعکس باور عمومی، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شخصیت تقسیم شده یا چندگانه ندارند بلکه اسکیزوفرنی یک روانپریشی و جنون است، نوعی بیماری روحی که در آن فرد آنچه را که تصور می‌ کند واقعی نیست. در برخی موارد، افراد مبتلا به اختلالات روانی ارتباط با واقعیت را از دست می‌ دهند.

دنیای اطراف ممکن است به عنوان یک سوء تفاهم از افکار، تصاویر و صداهای گیج کننده ظاهر شود.

رفتار افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است خیلی عجیب و غریب و حتی تکان دهنده باشد.

شدت اسکیزوفرنی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی افراد تنها یک دوره جنون را تجربه می‌ کنند، در حالی که برخی دیگر در طول زندگی دوره‌ های متعددی از جنون را تجربه می‌ کنند که در فواصل آن زندگی نسبتا عادی را تجربه می‌ کنند. به نظر می‌ رسد علائم اسکیزوفرنی در دوره‌هایی که به عنوان عود و پیشروی شناخته می‌ شوند، بدتر می‌ شوند و دوباره بهبود می‌ یابند.

افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند – بیشتر در موارد مزمن و ناتوان کننده – اغلب مشکلاتی را در جامعه، محل کار، مدرسه و در روابط خود دارند.

اسکیزوفرنی یک بیماری طولانی مدت است که درمان ندارد، اما می‌ توان آن را کنترل کرد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر دارند.

درمان زود هنگام ممکن است قبل از شروع عوارض جدی علائم را کنترل کند و ممکن است به بهبود پیش آگهی دراز مدت کمک کند.

اگرچه اسکیزوفرنی در هر سنی ممکن است دیده شود اما معمولا در سنین نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ دیده می شود.

این اختلال به طور مساوی در مردان و زنان دیده می‌ شود، اگرچه علائم معمولا در مردان (در ۱۰ تا۲۰ سالگی) و زودتر از زنان (در ۲۰ یا ۳۰ سالگی اوایل) ظاهر می‌ شوند. با این حال شروع زودرس علائم با شدت بیماری مرتبط است. 1
 

نشانه های اسکیزوفرنی

سوءظن ترس غیر معمول و غیر عادی از جمله اینکه می گویند کسی می خواهد به ما صدمه بزند.

شواهدی از توهمات، یا تغییرات در تجربیات حسی برای مثال:دیدن، چشیدن، بو کشیدن، شنوایی یا احساس کردن چیزهایی که دیگران در همان زمان، مکان و در همان وضعیت، تجربه نمی کنند.

نوشتن و صحبت کردن سازمان دهی نشده واقعیت هایی که با یکدیگر ارتباط ندارند.

علایم منفی (به عنوان مثال، کاهش رفتار عادی و یا عملکرد ذهنی)مانند فقدان احساسات (نداشتن احساس لذت)، نداشتن ارتباط چشمی، نداشتن حالت چهره، رعایت نکردن بهداشت و یا کناره گیری اجتماعی وجود دارد.

تزیئنات غیر معمول، از جمله لباس های عجیب و غریب، رنگ های نامتناسب و غیره.

رفتار غیر عادی و سازماندهی نشده، از جمله قرار دادن بدن فرد در وضعیت بدنی عجیب و یا درگیر شدن بیش از حد در برخی حرکات مثل دکمه بستن و باز و بسته کردن زیپ. 2
 

درمان اسکیزوفرنی

از آنجا که دلایل اسکیزوفرنی همچنان ناشناخته است، درمان‌ ها روی از بین بردن نشانه‌ های بیماری متمرکز هستند.

درمان‌ ها شامل داروهای ضد روان‌ پریشی و درمان‌ های روانی-‌اجتماعی مختلف می‌ شوند.

تحقیقات درباره‌ ی «مراقبت‌ های ویژه‌ ی هماهنگ»، جایی که این عوامل (مدیر پرونده‌ ی بیمار، بیمار، درمان دارویی و درمان روانی-اجتماعی) به طور گروهی با هم مشارکت می‌ کنند، نتایج امید بخشی را برای بهبود نشان داده است.
 

داروهای ضد روان‌ پریشی

داروهای ضد روان‌ پریشی از اواسط دهه‌ی ۱۹۵۰ در دسترس بوده‌ اند. انواع قدیمی‌ تر آنها، ضد روان‌ پریش‌ های سنتی یا نسل اول نامیده می‌ شوند.

در دهه‌ی ۱۹۹۰، داروهای ضد روان‌پریشی جدید گسترش یافتند. این داروهای جدید، ضد روان‌ پریش‌ های نسل دوم نامیده می‌ شوند.


 

عوارض جانبی داروهای ضد روان‌ پریشی

بعضی از افراد با شروع مصرف داروها، دچار عوارض جانبی می‌ شوند. بیشتر آثار جانبی داروها پس از چند روز از بین می‌ روند.

باقی آثار جانبی ماندگار هستند، اما اغلب می‌توان آنها را بطور موفقیت‌آمیزی کنترل کرد. کسانی که داروهای ضد روان‌ پریشی مصرف می‌ کنند، نباید قبل از سازگار شدن با داروهای جدید، رانندگی کنند.

آثار جانبی بسیاری از داروهای ضد روان‌پریشی شامل موارد زیر می‌ شوند:

خواب‌ آلودگی

سرگیجه هنگام جابجایی موقعیت

تاری دید

افزایش ضربان قلب

حساسیت به نور خورشید

خارش پوست

مشکلات قاعدگی برای زنان

داروهای ضد روان‌ پریشی نسل دوم می‌ توانند موجب افزایش وزن و تغییراتی در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن شوند.

این اثرات جانبی می‌توانند خطر دیابت و کلسترول بالا را افزایش بدهند.

وقتی فردی در حال مصرف یک داروی ضدروان‌پریشی نسل دوم است، وزن، سطح قندخون (گلوکز) و سطح لیپید او باید توسط پزشک کنترل شود.

داروهای ضد روان‌ پریشی نسل اول، اثرات جانبی زیر را دارند که با جابجایی فیزیکی مرتبط هستند:

سفتی عضلات

گرفتگی‌ها (اسپاسم‌های) مزمن عضلانی

رعشه

بیقراری

پزشکان و بیماران برای انتخاب دارو، مقدار دارو و طرح درست درمان، باید با هم همکاری کنند و این ارتباط باید بر اساس نیازهای فردی بیمار و موقعیت پزشکی او باشد.

استفاده‌ی طولانی‌ مدت از داروهای ضد روان‌ پریشی نسل اول ممکن است منجر به شرایطی شود که به آن دیسکینزی تاردیو یا دیسکینزی تاخیری (TD) می‌گویند. TD‌ سبب می‌ شود حرکات فرد، غیر ارادی شوند. این حرکات معمولا در ناحیه‌ی دهان صورت می‌گیرند.

TD‌ می‌ تواند خفیف یا شدید باشد و در برخی افراد، این مشکل حل‌ شدنی نیست.

گاهی اوقات، افراد مبتلا به TD، پس از قطع مصرف دارو، نسبتا یا کاملا بهبود می‌ یابند.

TD‌ در افرادی که ضد روان‌ پریش‌ های نسل دوم را مصرف می‌ کنند، کمتر اتفاق می‌ افتد، اما همچنان ممکن است برخی از آنها دچار TD شوند.

کسانی که فکر می‌کنند شاید دچار TD‌ شده‌ باشند، پیش از قطع مصرف داروهایشان، باید با پزشک مشورت کنند.
 

درمان‌ های روانشناسی

 

مهارت‌ های مدیریت بیماری

اسکیزوفرن‌ ها می‌ توانند در مدیریت بیماری خودشان، نقش مؤثری را بازی کنند. زمانی که آنها حقایق اولیه‌ ی اسکیزوفرنی و روش‌ های درمان آن را یاد بگیرند، می‌ توانند در خصوص بیماری‌ شان، تصمیمات آگاهانه‌ ای بگیرند.

اگر بیماران بدانند چگونه مراقب نخستین نشانه‌ های هشدار دهنده‌ ی عود بیماری باشند و برای واکنش به آنها، برنامه‌ بریزند، می‌ توانند یاد بگیرند چگونه جلوی عود بیماری را بگیرند. بیماران می‌ توانند از مهارت‌ های مقابله، برای پرداختن به نشانه‌ های مزمن نیز استفاده کنند.
 

توان‌ بخشی

توان‌ بخشی بر آموزش اجتماعی و حرفه‌ ای برای کمک به اسکیزوفرن‌ ها، جهت مشارکت کامل در فعالیت‌ های اجتماعی، تأکید می‌ کند.

از آنجا که سن ابتلا به اسکیزوفرنی معمولا با دوره‌ های حساس رونق کاری (سنین ۱۸ تا ۳۵) مصادف است، معمولا گذرگاه‌ های کار و زندگی‌ این افراد را مسدود می‌ کند و آنها برای بازگرداندن زندگی کاری‌ شان به مسیر اصلی، به فراگیری مهارت‌ های جدیدی نیاز دارند.

برنامه‌ های توان‌ بخشی می‌ توانند شامل خدمات شغلی، مشاوره‌ ی مدیریت مالی و آموزش مهارت‌ هایی جهت حفظ روابط مثبت شوند.
 

آموزش و حمایت خانواده

برنامه‌ های آموزش و حمایت از خانواده‌ ها به خویشاوندان و علاقمندان، درباره‌ ی اسکیزوفرنی و درمان آن آموزش می‌ دهد و توانایی آنها را برای کمک به بهبود عزیزان‌ شان، تقویت می‌ کند.


 

رفتار درمانی شناختی

رفتار درمانی شناختی (CBT) نوعی روان‌ درمانی است که بر تغییر الگوهای فکری و رفتاری بی‌ فایده تمرکز می‌ کند.

درمانگر CBT به اسکیزوفرن‌ ها یاد می‌ دهد چگونه واقعیتِ افکار و ادراکات‌ شان را آزمایش کنند، چگونه به صداهای‌ آزار دهنده «گوش ندهند» و چگونه نشانه‌ هایشان را به طور کلی مدیریت کنند. CBT می‌ تواند به کاهش شدت نشانه‌ ها و خطر عود آنها کمک کند.

CBT‌ را می‌ توان به صورت فردی یا گروهی، به افراد آموزش داد.
 

گروه‌ های خودیار

در گروه‌ های خودیار مخصوص اسکیزوفرن‌ ها، اعضای گروه از یکدیگر حمایت می‌ کنند، به هم دلداری می‌ دهند و اطلاعات‌ شان را درباره‌ ی استراتژی‌ ها و روش‌ های مفید مقابله به اشتراک می‌ گذارند. درمانگرهای حرفه‌ ای معمولا در این جلسات حضور ندارند.

افراد در گروه‌ های خودیار می‌ دانند که افراد دیگر گروه هم مانند آنها مشکلاتی دارند و این باعث می‌ شود همه‌ ی افراد گروه کمتر احساس انزوا کنند و بیش از پیش با دیگران ارتباط برقرار کنند. 3

پی نوشت:
1.www.doctoreto.com
2.www.namnak.com
3.www.chetor.com